انجمن بین المللی ایران شناسی در گرجستان
از دوران قدیم تا کنون کار بر روی فلز و سنگ برای ساخت انواع ابزار آلات و لوازم توسط بشر مورد استفاده قرار میگرفته است. به مرور زمان با کشف فلزات و سنگهای گرانبها و زیبا ، انسان توانست با بهره گیری از هنر و خلاقیت خود اقدام به ساخت زیور آلات و لوازم تزئینی نمایند که اغلب ترکیبی از فلزات و سنگهای ارزشمندی چون عقیق ، فیروزه ، مروارید ، یاقوت ، لعل ، اوپال ، الماس و… هستند. در فرایند ساخت زیور آلات چندین مرحله وجود دارد که هر کدام نیاز به تخصص خاص خودش دارد.یکی از مهمترین مراحلی که در زمینه ساخت زیور آلات ترکیبی از فلز و سنگ وجود دارد ، قسمت نهایی کار و قرار دادن سنگ در پایه مخصوص طراحی شده روی کار است. این عمل را مخراج کاری یا مرصع کاری نیز مینامند. مخراج کاری که در زبان انگلیسی به آن Stone Setting یا Stone Loading هم گفته می شود از حساس ترین بخشهای طراحی یک جنس زینتی جواهر نشان است. انگشتری را در نظر بگیرید ، با نهایت دقت و ظرافت طراحی میگردد و نقوش مختلفی بر رکاب آن زده می شود. در قسمت فوقانی که پایه ی سنگ زینتی قرار دارد ظریف ترین بخش کار است و به جرأت میتوان گفت که تمام زیبایی یک انگشتر میتواند همین قسمت باشد. زیرا این پایه به سبکها و مدلهای متنوعی قابل طراحی است. تاجهای کوتاه یا بلند، تک پایه، چند پایه و… حال کار گذاشتن سنگ تزئینی در این قسمت خود هنر خاصی میطلبد. مخراج کار میبایست با تمام دقت و حوصله سنگ را در این قسمت قرار داده و آنرا در جای خود محکم نماید. در امر مخراج کاری سنگها بسته به نوع پایه طراحی شده، به طرق مختلفی نصب میگردند. از عمده روشهای آن نشاندن سنگ یا گوهر بصورت ریلی، قلمزنی، کاسه ای و چنگی میباشد که برای سنگهای ریز کاربرد دارند. برای سنگهای درشت نیز روشهایی چون نبشی، چنگی و دیواره ای بکار برده میشود. به جهت حفظ زیبایی و آثار طبیعی سنگ و دیگر عناصر بکار رفته در ساخت جواهرات و زیور آلات، عموماً استفاده از چسب و دیگر مواد شیمیایی که امکان از بین رفتن در اثر مرور زمان را دارند، مقدور نمیباشد. به همین دلیل است که در حین مخراج کاری پایه های نگهدارنده سنگ به گونه ای باید برای محکم نگه داشتن آن تنظیم گردد که آسیبی به سنگ نرساند.
